از تلویزیون تا خودرو

شاپ کار: در جهان امروز، خودرو دیگر یک ابزار حمل و نقل ساده نیست؛ این یک کامپیوتر متحرک است که با وجود جذابیتی که دارد، می توانند قربانی حمله هم بشود. در غیاب قوانین سخت گیرانه، زیرساخت امنیت سایبری قوی و نظام نظارتی بر واردات، نگرانی هایی درباره ی آینده این خودرو ها در بازار ایران به وجود می آید.

امیرمسعود عابدین: در روزهایی که تکنولوژی بالاتر از هر زمان دیگری در تار و پود زندگی ما نفوذ کرده، حادثه ای به ظاهر ساده اما معنادار، زنگ خطری جدی را برای صنایع وابسته به فناوری در ایران به صدا درآورد. از کار افتادن ناگهانی تلویزیون های متصل به اینترنت، آن هم محصولاتی با برند ایرانی نظیر اسنوا و دوو، موجی از نگرانی در جامعه ایجاد کرد؛ نگرانی که فراتر از تلویزیون، نگاه ها را متوجه صنعت حیاتی خودرو کرد.
با ورود خودرو های پیشرفته چینی که از تازه ترین فناوری های هوش مصنوعی، ارتباط ابری و بروزرسانی ازراه دور (OTA) بهره می برند، این نگرانی به شدت بالا رفته است و این پرسش را به وجود می آورد که آیا اختلال ازراه دور، در خودرو نیز ممکن است؟


پاسخ در تکنولوژی نهفته در دل این خودروهاست. اتومبیل های وارداتی های تک و جدید دیگر فقط وسیله ای مکانیکی نیستند، بلکه پلت فرم های پیچیده ای از نرم افزار و سخت افزارند که بوسیله اینترنت، ارتباط دائمی با سرورهای خارجی دارند. از دستیارهای صوتی گرفته تا سیستم های مسیریابی، از تشخیص چهره تا تنظیمات برقی صندلی، همگی وابسته به بروزرسانی هایی هستند که گاه نه از مبادی رسمی، که بوسیله کانال های واسطه وارد کشور می شوند.
واردات خودرو های پیشرفته از مسیرهای غیررسمی، چالش را دوچندان کرده است. این خودرو ها برای بازار کشورهای دیگری تنظیم شده اند و نه فقط با زیرساخت های سایبری ایران سازگار نیستند، بلکه دریافت یا عدم دریافت بروزرسانی های جهانی ممکنست عملکرد آنها را مختل کند.
نکته نگران کننده آنجاست که این سناریوها تنها به فرضیه محدود نمی شوند. تجربه های جنگی اخیر، مانند استفاده گسترده از مولتی روترها و کوادکوپترها در نبرد اوکراین یا جنگ ۱۲ روزه، نشان داده اند که ابزارهای ساده اما متصل، چه طور می توانند به سلاحی خطرناک بدل شوند. حتی در سطح شهری، داستان انفجار پیجرها در لبنان یا ممنوعیت ورود خودرو های تسلا به اماکن نظامی چین، گواهی روشن بر این واقعیت است که اتصال، هم فرصت است و هم تهدید.
کدام خودرو ها بیشتر در معرض خطر هستند؟

از بین انواع خودرو های وارداتی بازار ایران، باید نگاهمان به خودروهایی باشد که های تِک و پیشرفته بوده و در حقیقت انتهای تکنولوژی هستند. محصولات برند بی وای دی، اَوِتار (مانند ۱۱ یا ۱۲)، مزدا EZ-۶، وویا فری و غیره همچون خودروهایی هستند که می توانند در معرض خطر قرار بگیرند.
نکته قابل توجه اینجاست که این خودرو ها از نظر مشخصات و خاصیت در سطح بسیار بالایی قرار دارند و فقط به سبب شرایط موجود در ایران، اسم آنها جزو خودرو های در معرض خطر آمده است.
بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در گفتگو با پرشین خودرو، با اشاره به تجربه تلویزیون های هوشمند داخلی، بر این باور است که احتمال تکرار چنین رخدادهایی در صنعت خودرو وجود دارد، اما نه در سطح گسترده. بگفته او، حدود ۹۵ درصد خودرو های بازار ایران فاقد زیرساخت اتصال دائم به اینترنت اند، اما ۵ درصد باقیمانده که همان خودرو های وارداتی های تک هستند، دقیقا در معرض تهدید قرار دارند.


با این وجود، راه پیشگیری بسته نیست. صدرایی بر لزوم تهیه خودرو از نمایندگی رسمی شرکت مادر تاکید دارد، چونکه این مسیر تنها راه اطمینان از سازگاری سیستم ها با شرایط بومی است. همچنین، تدوین و اجرای پروتکلهای امنیتی در مبادی ورودی، گمرکات و مراکز خدمات بعد از فروش، همچون اقدامات فوری برای ممانعت از سناریوهایی است که شاید امروز تنها یک احتمال باشند، اما فردا تبدیل به واقعیت شوند.
ما در جهانی زندگی می نماییم که هر ابزار متصل، هم یک دستیار و هم یک جاسوس بالقوه است. در چنین شرایطی، آمادگی در مقابل تهاجمات سایبری در صنایع هوشمند، دیگر یک سفارش فنی نیست؛ بلکه یک ضرورت راهبردی ملی است.