تغییر نقشه تجارت منطقه ای ایران در بهار ۱۴۰۴

به گزارش شاپ کار، آمار گمرک از افت ۱۶ درصدی تجارت ایران با همسایگان حکایت دارد؛ هرچند صادرات کاهش یافته، اما رشد مبادلات با کشورهایی مانند قطر و روسیه نشانه ای از ظرفیتهای تازه در تجارت منطقه ای است.

به گزارش شاپ کار به نقل از مهر، بررسی آخرین آمار گمرک ایران درمورد تجارت با ۱۵ کشور همسایه در فصل بهار سال جاری، نشان دهنده برخی تحولات در الگوی مبادلات تجاری منطقه ای است. طبق این آمار، در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۴، مجموع تجارت خارجی ایران با همسایگان به ۱۳ میلیارد و ۴۲۷ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی ۱۶ درصد و از نظر وزنی ۱۷ درصد کاهش داشته است. هرچند این افت می تواند نشانه ای از چالش های موجود در راه توسعه تجارت منطقه ای باشد، اما در عین حال فرصتی برای بازبینی در سیاستهای صادراتی و شناسایی ظرفیتهای مغفول در بازارهای پیرامونی فراهم می کند؛ بخصوص در حالی که توسعه تعاملات اقتصادی با همسایگان یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی و اقتصادی کشور به حساب می آید.

صادرات ۶.۶ میلیارد دلاری با افت ۲۲ درصدی

از فروردین تا پایان خردادماه ۱۴۰۴، ایران ۶ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار کالا به کشورهای همسایه صادر کرده که نشان دهنده کاهش ۲۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است.
کاهش صادرات به دو شریک کلیدی یعنی عراق و امارات متحده عربی از علل اصلی این افت به حساب می آید.
پنج مقصد نخست صادراتی ایران

کشور

صادرات

عراق ۱.۹۰۴ میلیارد دلار امارات ۱.۶۰۰ میلیارد دلار ترکیه ۹۴۰ میلیون دلار افغانستان بیشتر از ۵۱۰ میلیون دلار عمان ۴۳۷ میلیون دلار

کاهش تقاضای بازار عراق و محدودیت های ترانزیتی و بانکی با امارات احتمالا در کاهش حجم صادرات مؤثر بوده اند. همینطور افت صادرات به ترکیه و افغانستان هم نشان داده است که بازارهای سنتی منطقه ای ایران احتیاج به حمایت بیشتر دارند.

واردات ۶.۷ میلیارد دلاری از همسایگان

در بخش واردات، طی فصل بهار سال جاری ۶ میلیارد و ۷۷۷ میلیون دلار کالا از کشورهای همسایه وارد کشور شده است؛ رقمی که نسبت به بهار سال گذشته، ۹.۶۵ درصد کاهش را نشان داده است.
پنج کشور نخست صادرکننده کالا به ایران

کشور

واردات

امارات بیشتر از ۳.۸۸۵ میلیارد دلار ترکیه بیشتر از ۱.۹۸۶ میلیارد دلار روسیه ۳۵۳ میلیون دلار عمان ۲۲۳ میلیون دلار پاکستان ۱۷۴ میلیون دلار

امارات و ترکیه همچنان بعنوان شرکای اول و دوم وارداتی ایران باقیمانده اند. اما سهم سایر کشورها همچون روسیه و عمان درحال رشد است؛ امری که نشان دهنده تغییر تدریجی در راه واردات ایران است.

وضعیت تراز تجاری

بر این اساس در فصل بهار سال جاری، تراز تجاری ایران با ۱۵ کشور همسایه با اختلافی اندک منفی شد؛ به صورتی که ارزش واردات از این کشورها با ۶.۷۷۷ میلیارد دلار کمی بیشتر از صادرات ایران به آنها به ارزش ۶.۶۵۰ میلیارد دلار بود. باآنکه این روند نشان دهنده برتری واردات بر صادرات در این بازه زمانی است، اما حجم بالای صادرات به کشورهای منطقه، بخصوص در شرایط محدودیت های تجاری و بانکی، نشان از ظرفیت بالای بازار همسایگان برای جذب کالای ایرانی دارد.
این وضعیت می تواند بعنوان فرصتی برای بازبینی و بهینه سازی مسیرهای صادراتی تلقی شود؛ بخصوص در حوزه هایی مانند تنوع کالایی، بهبود زیرساخت های حمل و نقل، تسهیل روابط بانکی و استفاده از پیمان های دوجانبه. به نظر می آید با تقویت سیاستهای تجاری و افزایش رقابت پذیری کالاهای ایرانی، امکان بازگشت تراز تجاری ایران به مسیر مثبت در ماههای آینده دور از دسترس نیست.

نقاط روشن؛ رشد تجارت با چند شریک منطقه ای

در این بین با اینکه مجموع تجارت با همسایگان روندی نزولی داشته، اما همانطور که اشاره شد برخی کشورها شاهد رشد در مبادلات با ایران بوده اند.
طبق اعلام گمرک ایران، قطر با رشد ۶۹ درصدی در صدر کشورهایی قرار دارد که روابط تجاری شان با ایران بهبود یافته است.
روسیه هم با رشد ۱۹ درصدی، جایگاه خویش را در سبد وارداتی ایران تقویت کرده است.
عمان با افزایش ۱۱ درصدی تجارت، نشانه ای از ثبات و توسعه روابط اقتصادی دوجانبه دارد.
ترکمنستان هم با رشد ۸.۵ درصدی در حجم مبادلات، حضور پررنگ تری در تجارت منطقه ای ایران یافته است.

نشانه هایی از اخطار و فرصت توأمان

به گزارش شاپ کار به نقل از مهر، کاهش صادرات به کشورهای همسایه در شرایطی رخ داده که سیاست رسمی کشور بر توسعه صادرات منطقه ای متمرکز بوده است. این کاهش می تواند ناشی از عوامل مختلفی نظیر افزایش محدودیت های بانکی، نوسانات ارزی، ضعف در لجستیک و حمل و نقل و رقابت فزاینده صادرکنندگان منطقه ای باشد.
از سوی دیگر، رشد تجارت ایران با کشورهایی همچون قطر، روسیه، عمان و ترکمنستان، نشان دهنده ی آن است که با وجود چالش های اقتصادی و تحریمی، بازار منطقه ای هنوز برای کالاهای ایرانی زنده و دارای کشش است. افزایش ۶۹ درصدی تجارت با قطر، رشد ۱۹ درصدی با روسیه و افزایش روابط با عمان و ترکمنستان، موید آن است که هر جا زیرساخت های ترانزیتی تقویت شده و مسیرهای بانکی و تعرفه ای تسهیل شده اند، تجارت هم رونق گرفته است.
این روند نویدبخش آن است که اگر سیاستهای هدفمند صادراتی به درستی طراحی و اجرا شوند -از جمله افزایش کیفیت بسته بندی، ثبات در قیمت گذاری، توسعه حمل و نقل ریلی و دریایی، تقویت پیمان های پولی دوجانبه و پشتیبانی از تجار بخش خصوصی- ایران می تواند جایگاه خویش را در بازارهای پیرامونی نه تنها حفظ، بلکه گسترش دهد.
به ویژه در مسیرهای راهبردی همچون اوراسیا، خلیج فارس و آسیای میانه، ظرفیتهای کم رقیب و پایداری برای صادرات غیرنفتی ایران وجود دارد. بازارهایی که نه تنها نیازمند کالاهای اساسی، مصالح ساختمانی، محصولات کشاورزی و صنعتی هستند، بلکه از لحاظ نزدیکی جغرافیایی، اشتراکات فرهنگی و مزیت هزینه حمل و نقل هم برای ایران جذاب اند.
در مجموع، در حالیکه کاهش صادرات به برخی شرکای سنتی زنگ اخطار تلقی می شود، اما رشد تعامل با برخی دیگر از همسایگان، این پیام را بهمراه دارد که با تغییر نگاه از تجارت صرف به دیپلماسی اقتصادی فعال و منطقه محور، میتوان بر چالش ها غلبه کرد و مسیر صادرات غیرنفتی را باثبات و پایدار ساخت.


منبع: shopcar.ir