صدالبته که خروج صنایع آلاینده از شهر بسی کار دشواری است. فراهم آوردن مکانی جدید و خارج از شهر برای ادامه فعالیت کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی، تعیین تکلیف کارگران مشغول به‌کار و به‌دست آوردن حکم قضایی از مهم‌ترین مشکلاتی هستند که در این راه وجود دارند. در این میان اساسا این سؤال به‌وجود می‌آید که در شهر تهران و اطراف آن چند واحد صنعتی آلاینده وجود دارد؟ چندی پیش معاون استانداری تهران این تعداد را 8هزار واحد آلاینده اعلام کرد. اما قدیمی، مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل شهر تهران بعدا گفت که 80درصد از این تعداد واحد آلاینده از شهر خارج شده‌اند و تا آخر سال تعداد دیگری از صنایع آلاینده نیز به بیرون از تهران می‌‌روند. از طرف دیگر رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران نیز هفته گذشته آمار دیگری را درباره صنایع آلاینده هوای پایتخت ارائه کرد. رحمت‌الله حافظی اعلام کرد که 25درصد آلودگی هوا تهران از آلاینده‌های ثابت ناشی می‌شود. وی در این بین یکی از اصلی‌ترین منابع ثابت را پالایشگاه‌ها عنوان کرد. البته به گفته حافظی مشکل پالایشگاه‌ها به نوع سوخت آنها برمی‌گردد که به همین دلیل قرار است سوخت مازوت دیگر در اختیار پالایشگاه تهران قرار نگیرد.
این در حالی است که رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران سهم منابع ثابت (صنایع + موتورخانه‌های ساختمان‌ها) و به‌دنبال آن صنایع را در آلایندگی هوا بیشتر از 25درصد و در حدود 30درصد می‌داند. اینطور که علی‌محمد شاعری گفته در مجموع 360صنعت آلاینده در استان تهران وجود دارند که 40واحد آنها داخل خود شهر تهران هستند. اگرچه به‌گفته شاعری 320صنعت خارج شهر تهران و در غرب و جنوب استان هستند اما به هرحال کاملا واضح است که با وضعیت جغرافیایی تهران و وزش بادهای غربی و جنوبی به سمت شرق و شمال، حجم زیادی از آلایندگی صنایع وارد هوای پایتخت می‌شود.
از جمله این صنایع آلاینده، نیروگاه‌هایی مثل بعثت و شهید منتظر قائم هستند که روزانه حجم بالایی مازوت مصرف می‌کنند تا جایی که فقط نیروگاه شهید منتظرقائم روزانه 5 تا 6 میلیون لیتر مازوت می‌سوزاند. این حجم مازوت سوخته شده باعث آزاد شدن گوگرد با پی‌پی‌ام بالای 20هزار می‌شود؛ گوگردی که با وزش باد به سمت مرکز تهران انتقال می‌یابد.
-
واحدهای آلاینده‌ای که دیگر آلودگی ندارند
با وجود همه مشکلات، تاکنون مصوبه شورای شهر تهران، در کنار تفاهمنامه همکاری شهرداری و اداره کل محیط‌زیست تهران به خروج یا تعطیلی چند واحد آلاینده منتج شده است. نمونه آن کارخانه ریخته‌گری ایرفو بود که پس از 50سال فعالیت، سال پیش با توافقی میان مدیریت آن و مدیریت شهری، تعطیل شد. کاهش آلایندگی نیروگاه بعثت، پس از پیگیری‌های کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران نیز مثال دیگری است که می‌توان در این‌باره عنوان کرد. اینطور که رحمت‌الله حافظی، رئیس این کمیسیون گفته سنجش آلایندگی نشان می‌دهد 50تن دی‌اکسید کربن متصاعد شده از این کارخانه کاهش یافته است.
-
واحدهایی که باید منتقل شوند
مسئولان امر، امسال نیز همزمان با آغاز هفته پاک، خبرهایی را در رابطه تعطیلی یا انتقال چند واحد آلاینده دیگر اعلام کردند. به‌طور نمونه محمد حسین بازگیر معاون مدیرکل و رئیس محیط‌زیست شهر تهران در دومین روز از هفته هوای پاک گفت که با پیگیری‌های شهرداری تهران و محیط‌زیست، کارخانه ایران ابزار به‌عنوان یکی از این صنایع آلاینده جمع‌آوری و به خارج از شهر منتقل شد. وی بدون نام بردن از 2واحد آلاینده دیگر، گفت که 2صنایع غذایی برای خروج از تهران به‌صورت داوطلبانه اعلام آمادگی کرده‌اند.
به پیش کشیدن عبارت صنایع غذایی آلاینده از سوی بازگیر، این سؤال را در ذهن به‌وجود می‌آورد که کارخانه روغن نباتی قو چه زمانی از تهران خارج می‌شود؟ بازگیر در این رابطه نیز عنوان کرد که این کارخانه میزان تولیدات خود را بسیار کاهش داده است. وی در عین حال تأکید کرد که کارخانه روغن نباتی قو باید هرچه سریع‌تر از شهر تهران بیرون رود. این در حالی است که رضا قدیمی، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران بر این نظر است که عده‌ای به‌دنبال زمان دادن به این کارخانه برای خروج از شهر هستند. از دیگر کارخانه‌هایی که در آینده‌ای نزدیک باید منتظر تعطیلی آن باشیم، کارخانه خلیج‌فارس در منطقه 18پایتخت است. وحید نوروزی، شهرداری این منطقه در این رابطه گفت: کارخانه خلیج‌فارس طی یک‌ماه آینده برای همیشه تعطیل خواهد شد.
طی یک‌سال گذشته سازمان حفاظت محیط‌زیست و شهرداری تهران سعی کرده‌اند با تفاهمنامه‌های همکاری درصدد تعطیلی، بازسازی یا انتقال صنایع آلاینده برآیند. طرح جامع ساماندهی صنایع توسط سازمان محیط‌زیست و شهرداری تهران هم با همین هدف تدوین و به مرحله اجرا گذاشته شده اما واقعیت این است که این اقدامات کافی نیست. وجود خلأهای قانونی یکی از مهم‌ترین موانع بر سر این راه به‌حساب می‌آید. اما اکنون اینطور که سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید باید از طرق زیر رفع‌آلایندگی صنعت‌های تهران دنبال شود.
صنایعی که امکان رفع‌آلایندگی آنها وجود ندارد به شهرک‌های صنعتی یا خارج از شعاع 120کیلومتری شهر تهران بروند.
صنایع فرسوده و آنهایی که دارای مجوز فعالیت هستند و براساس ضوابط، خلاف استقرار ندارند، بازسازی شوند.
بهبود سوخت نیروگاه‌های اطراف تهران و جایگزینی سوخت گاز به جای مازوت در آنها.
سیاست‌های تشویقی در جهت خروج داوطلبانه صنایع آلاینده اخذ شود. درنظر گرفتن تسهیلاتی برای اعطا، تخفیف در دریافت عوارض و مالیات ازجمله این سیاست‌هاست.
پایش ادواری صنایع و بازرسی‌های شبانه آنها.
برنامه‌ریزی برای دستیابی به فناوری‌های جدید سبز
اتخاذ روشهای دیگر به غیراز جریمه چراکه برخی از واحدهای آلاینده تنها با پرداخت یک درصد از سهم تولید سالانه‌شان بدون اینکه جابه‌جا شوند جریمه را به‌راحتی پرداخت می‌کنند.
